Di tích khảo cổ đã cho hay rằng phô mai (cheese) đã được làm tại Hòa Lan từ nhiều ngàn năm trước. Chính Julius Ceasar cũng đã ngạc nhiên khi thấy phô mai đã được sản xuất tại những xứ đất thấp này. Nhưng thời xưa phô mai chỉ được làm để được tiêu thụ trong gia đình. Phải đợi tới thời Trung cổ thì Hoà Lan mới xuất cảng phô mai và mới được nổi tiếng là xứ làm phô mai ngon.
Du khách tới Amsterdam có thế tới thăm những tiệm bán phô mai và tới nếm thử những loại phô mai bất hủ của những miền khác nhau của Hoà Lan. Hầu như mỗi khu vực của Amsterdam đều có một tiệm bán phô mai.
Hòa Lan xuất cảng hai thứ nhiều nhất là phô mai và hoa. Phô mai hòa lan có rất nhiều loại được thế giới ưa thích nhưng hai thứ đứng đầu là Gouda và Edam. Cùng một thứ phô mai có nhiều nhãn hiệu và cùng một nhãn hiệu có nhiều thứ phô mai. Thí dụ như nhãn hiệu Uniekaas làm các loại phô mai Gouda, Edam, Hoallandse làm bằng sữa Dê, Mimolette and nhiều thứ khác nữa. Gouda và Edam là hai loại phô mai cứng và dịu mang tên của nơi xuất xứ, nhưng sau này được sản xuất khắp nơi. Những loại phô mai khác cũng thường được xuất cảng là Maasdammer,  Boerenkaas, Phô Mai dê, phô mai hun khói, và Frisian Clove Cheese.

Tai Hoà Lan con nít 16 tuổi là đã có thể mua bia hay rượu nhẹ - duới 12% - về uống thả dàn nhưng phải đợi 18 tuổi mới được uống rượu nặng. Chính vì vậy mà Hòa Lan - cùng với Úc Châu - là nước có nạn vị thành niên nghiện rượu cao nhất thế giới.
Đi chơi Amsterdam, tình cờ tôi thấy một tiệm rượu bán thứ rượu cấm ở những nước khác tên là absinthe - thứ rượu mà thi sĩ Pháp đứng đầu trường phái Biểu Tượng (Symbolisme) Paul Verlaine - cuối thế kỷ 19 - đã nghiện và mắc bệnh tâm thần. Ngày còn mơ mộng tôi đã đi kiếm mua absinthe mà không ra, sau này đi chơi vùng Provence có thấy bán, tính mua về nhưng chợt nhớ ra rằng không mang vào Mỹ cái thứ quốc cấm này được. Tại Hòa Lan thì Vincent Van Gogh họa sĩ nổi tiếng của thế kỷ 19 cũng "chơi" absinthe để rồi bị điên rồi tự tử bằng một phát súng (vào đầu?) vào cái tuổi 37.
Ngoài absinthe, tôi thấy tiệm rượu này còn bán hai thứ dữ là rượu bò cạp và rượu cần sa. Tôi chưa thử hai thứ này và tự hỏi không biết có ngon gì không và có làm cho người uống nghiện - và có làm người ta mắc bệnh tâm thần - như absinthe hay không?
Riêng cần sa và hashish thì ở Hòa Lan bán tự do tại những tiệm cà phê, kể cả những loại ma tuý nhẹ (soft drugs). 4 điếu cần sa bằng giá một bao thuốc lá! rẻ rề... "Biết thế hồi đó mình đi tỵ nạn Hoà Lan cho sướng cái đời!" tôi thầm nghĩ... "Nào absinthe, nào cần sa, nào khu đèn đỏ... Cuộc đời tha hồ lên hương!" ......