Trong lần đi chơi Auburn, tôi có dịp đi coi khu hầm mỏ vàng ngày xưa nằm tại Grass Valley, giờ đây là một di tích lịch sử do California State Parks quản lý. Từ Auburn tới đây chỉ mất hơn nửa giờ lái xe - 25 miles - đi về hướng Bắc trên con lộ CA 49.
Empire Mine, nằm trên phía Tây dãy núi Sierra Nevada trên một cao độ từ 2500 tới 2900 ft, là mỏ vàng giầu nhất của Bang California khi xưa. Nói thì khó tin nhưng sự thật là mỏ vàng này bao gồm 367 miles đường hầm sâu trong lòng đất, một hệ thống đường hầm chắc chắn là quanh co chằng chịt sâu trăm lần hơn là khu vực đường hầm Củ Chi của VC thời còn chiến tranh Việt Nam!
Năm 1848 người ta tìm được vàng ở California, và tin đồn vang dội đưa dân tứ chiến ùn ùn kéo tới (Gold Rush) vùng Sierra Nevada, khi đó là lãnh thổ của dân Da Đỏ Nisenan. Những người di dân 49 (Forty-niners) này đã cướp hết đất của người da đỏ hầu đào đất tìm vàng cũng như để cầy cấy, đốn cây xấy cất làng mạc làm nơi định cư vĩnh viễn...

Khác với cách đãi vàng ở bờ sông American River, nơi đây người ta đào sâu xuống lòng đất, dùng chất nổ để phá vỡ những lớp đá rồi đãi những quặng mỏ có những đường dây vàng trong đó. Quặng được người thợ bỏ lên xe đẩy lên mặt đất - sau này người ta dùng những con lừa kéo xe - đem vào những nhà máy lọc vàng (stamp mills) đập nhỏ rồi dùng thủy ngân để lấy vàng ra khỏi đá quặng quartz.- sau này người ta dùng chất cyanide làm cho vàng chảy ra. Đến giữa thập niên 1850, dân vùng Corwall, một vùng ở Tây Nam nước Anh, là những kẻ chuyên đào hầm mỏ cả ngàn năm kinh nghiệm ùn ùn kéo tới làm việc tại Empire Mine, họ mang theo những máy bơm nước có sức hút mạnh để bơm hết nước ra khỏi những hầm đào sây trong lòng đất... Trước đó người ta đã phải múc bùn đưa lên mặt đất đem đổ.
Những tấm hình tôi chụp trên đây cho các bạn thấy một số phương thức đào vàng từ thời hai thế kỷ trước.